Πόσο ανεπαίσθητα είναι τα δίχτυα στα οποία μας παγιδεύει η πραγματικότητα; Συχνά υφαίνονται μοτίβα πολύ πιο περίπλοκα κι απρόβλεπτα απ’ τις προθέσεις μας. Να, μετά από αυτήν την ελαφρά κορτασαρική εισαγωγή, ας δούμε τον Γερμανό καλλιτέχνη Winfried Muthesius που θα κάνει την Παρασκευή 16 Μαρτίου στις 6 το απόγευμα μια καλλιτεχνική δράση στην Πλατεία Συντάγματος με τίτλο «Απώλεια». Κατά τη διάρκεια της «Απώλειας» ο Muthesius θα καταστρέψει τελετουργικά το έργο του «Χρυσά Πεδία». Πρόκειται για έναν πίνακα μεγάλων διαστάσεων, 2 x 2 μέτρα, που αποτελείται από φύλλα χρυσού και εκτίθεται την τελευταία εβδομάδα στο Νομισματικό Μουσείο, στο Ιλίου Μέλαθρον της Πανεπιστημίου -για να βγει από εκεί λίγη ώρα πριν την δράση και να πάει στο Σύνταγμα, κατά παράβαση φυσικά της συνθήκης του μουσείου στο οποίο τα έργα μπαίνουν για να μην βγουν και εκτίθενται για να μην καταστραφούν, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας. Το έργο είναι λαμπερό, θυμίζει τον κατανυκτικό μινιμαλισμό του James Lee Byars και, σύμφωνα με τον καλλιτέχνη, η καταστροφή του έργου έχει λατρευτικό χαρακτήρα, είναι μια αποϊεροποίηση που συνομιλεί με τον χώρο της Πλατείας και τη σταδιακή, λέει ο Muthesius, αποϊεροποίηση της δημοκρατίας και των αξιών.
Ο Muthesius είναι μικρανηψιός της Αnna Muthesius, συγγραφέα και σχεδιάστριας μόδας η οποία ήταν από τη δεκαετία του 1910 θερμή υποστηρίκτρια της αντιμόδας και της ενδυματολογικής χειραφέτησης των γυναικών και του περίφημου αρχιτέκτονα Hermann Muthesius, προδρόμου κατά κάποιον τρόπο του Bauhaus.
Η δράση του Winfried Muthesius θέτει αρκετά ενδιαφέροντα ζητήματα, μερικά μάλλον χωρίς να το έχει επιδιώξει ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Για παράδειγμα, πόσο κορεσμένη ή ανοιχτή σε σημασίες είναι η Πλατεία Συντάγματος μετά από τόση χρήση, συμβολισμούς και επενδύσεις; Υπό ποιες συνθήκες συνδυάζεται σήμερα η πνευματικότητα αυτής της αρχέγονης τελετής δαπάνης, της καταστροφής του έργου δηλαδή, με τον πολιτικό ακτιβισμό και την καταστατική και συχνά λυτρωτική αποϊεροποίηση και, αν μου επιτρέπεται ο νεολογισμός, επανιεροποίηση που επιχειρεί; Τι γίνεται αν θέλουμε να καταλάβουμε τη διπλή έλικα του ιερού και της πολιτικής που πλέχθηκε τα τελευταία χρόνια στην Πλατεία Συντάγματος;
Εδώ όμως εμφανίστηκε η αράχνη της πραγματικότητας και έστησε τον αλλόκοτο ιστό της.
Διότι ενώ το έργο που πρόκειται να καταστραφεί εκτίθεται στο Νομισματικό την Τετάρτη το βράδυ μπήκε ένας εισβολέας στο προαύλιο του Νομισματικού Μουσείου και με μια βαριοπούλα έσπασε το χέρι του πήλινου αγάλματος της ημίγυμνης πληγωμένης Αμαζόνας που βρίσκεται ακριβώς στην είσοδο. Μια πράξη βίας και βεβήλωσης εντελώς ανέξοδη θα έλεγε κανείς, αλλά βέβαια ποτέ μια πράξη βίας και βεβήλωσης δεν είναι ανέξοδη, κάποια ιερότητα διακυβεύεται, αλλά πού να μάθουμε ποια ήταν η ιερότητα για τον νυχτερινό βέβηλο, τον κατέγραψαν οι κάμερες αλλά φορούσε γυαλιά ηλίου και καπέλο.
Και επειδή πάντα οι βεβηλώσεις τριτώνουν, την ίδια ημέρα, την Τετάρτη το πρωί, είχα γίνει μάρτυρας μιας αντίστοιχης καταστροφής, μιας μελαγχολικής αποϊεροποίησης ενός έργου τέχνης. Ήμασταν στην Ελευσίνα, στα ερείπια του παλαιού ελαιουργείου που κάθε χρόνο γίνεται ο βασικός χώρος υποδοχής των «Αισχύλειων», του μεγάλου φεστιβάλ του Δήμου, όταν αίφνης σε μια γωνιά του μισογκρεμισμένων εγκαταστάσεων βρήκαμε τις πέτρες και τα σκοινιά που αποτελούσαν το έργο του Γιάννη Κουνέλλη το 2010, σκηνικό για την ελληνοτουρκική παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη του Θοδωρή Τερζόπουλου. Τα αγκωνάρια στο έργο τότε κρέμονταν δεμένα με τα σκοινιά από ψηλά σαν λέξεις του πετρωμένου θεϊκού λόγου του Δία ή σαν παραπετάσματα που προστάτευαν το μαρτύριο του Τιτάνα Προμηθέα από τα αδιάκριτα ανθρώπινα μάτια. Τώρα πια τα σχοινιά είχαν σαπίσει και δεν θα μπορούσαν να κρατήσουν τις πέτρες και οι πέτρες ήταν στοιβαγμένες σαν μπάζα, αποϊεροποιημένες κι αυτές από τον χρόνο και τη φθορά, απλές πέτρες ανάμεσα στους πεσμένους τοίχους του εργοστασίου. Κι αυτές οι πέτρες όμως, αν κάποιος ξεναγός στα ερείπια θέλει να στις επισημάνει και να στις δείξει, «αυτό εδώ ήταν το έργο του Κουνέλλη που δεν υπάρχει πια» μπορούν να επανιεροποιηθούν σαν αναμνήσεις ενός έργου που δεν υπάρχει πια, να ξαναζήσουν ως το έργο που ζει επειδή δεν υπάρχει πια.
Ο Winfried Muthesius, καλός καλλιτέχνης που θα οργανώσει το χώρο στην Πλατεία Συντάγματος στις 16 Μαρτίου ως χώρο τελετής και κατάνυξης, έχει πλεχτεί σε δίχτυα που δεν θα μάθει ποτέ ότι υφάνθηκαν γύρω του.
Μεσαιωνικά 